Cmentarz Centralny w Szczecinie

Cmentarz Centralny w Szczecinie – podstawowe informacje na temat historii obiektu, które warto znać!

Cmentarz Centralny Szczecin to największy tego typu obiekt w Polsce, a także trzeci co do wielkości w Europie i jeden z największych na całym świecie. Szczecin ma się czym chwalić – obiekt posiada wieloletnią tradycję, jest bardzo dobrze utrzymany i nadal odbywają się na nim pochówki. Cmentarz Centralny Szczecin to kawałek pięknej historii, którą warto poznać, szczególnie jeśli mieszkamy w Szczecinie lub jego najbliższej okolicy. Piękne otoczenie, zabytkowe nagrobki i miejsca pamięci narodowej to wizytówka Cmentarza Centralnego w Szczecinie.

Historia cmentarza

Potrzeba nowego cmentarza w Szczecinie zrodziła się w 1873 roku. Wtedy małe, przykościelne cmentarze zlokalizowane w wielu miejskich parafiach przestały wystarczyć do pochówku mieszkańców, poza tym budowa nowej nekropolii miała mieć także względy higieniczne. Najlepszym miejscem na budowę cmentarza okazały się tereny rolnicze położone wtedy poza obrębem miasta. Początkowo pod budowę wyznaczono 63 ha gruntu, a w 1919 rozszerzono teren cmentarza do 153 ha. Cmentarz Centralny Szczecin był wnoszony w latach 1899-1901. Uroczyste otwarcie nowego terenu pod pochówki odbyło się 6 grudnia 1901 roku, chociaż wiele prac budowlanych w tym okresie jeszcze trwało. Architekt Wilhelma Meyera-Schwartau do 1903 roku kierował pracami nad wnoszeniem bramy głównej, budynków administracyjnych oraz cmentarnej kaplicy. O popularności nekropolii świadczy liczba pochówków – do 1918 roku odbyło się ich na szczecińskim cmentarzu aż 57 tysięcy! Tym samym zajęte zostały kwartały wschodnie i środkowe, a po I Wojnie światowej rozpoczęto także pochówki w kwartale zachodnim. Od 1925 roku Cmentarz Centralny Szczecin posiadał własne krematorium. W 1945 roku na cmentarzu w Szczecinie pochówki odbywały się już tylko w jednej wolnej kwaterze w części wschodniej, a w tym okresie utrwaliła się nazwa Cmentarza Centralnego. Z czasem grobowce zaczęto tworzyć na likwidowanych, starych kwaterach. Po 1945 roku na cmentarzu wydzielono kwaterę wojenną, a także kwaterę żydowską (jedyną na całe województwo zachodniopomorskie). Z biegiem czasu popularność Cmentarza Centralnego w Szczecinie nie malała. Do 2000 roku w nekropolii pochowano 139 tysięcy osób.

Architektura cmentarza

Szczecin jako miasto niemieckie, nawiązywał też do nurtu niemieckiej architektury. Cmentarz centralny Szczecin był wzorowany na nekropolii Ohlsdorf w Hamburgu, przez co obecnie zachwyca swoim projektem oraz jest cmentarzem bardzo oryginalnym. Już w pierwotnym założeniu na jego obszarze wydzielono tereny, które miały maksymalnie upodobnić cmentarz do ogrodu, a nie jedynie do typowego miejsca pochówków. Na terenie cmentarza można więc zaobserwować liczne skwery, zbiorniki wodne, żywopłoty i aleje dekoracyjnych drzew. Dla ułatwienia komunikacji piesi otrzymali schodki, alejki, a nawet drewniane mostki. Dodatkowo Cmentarz Centralny Szczecin posiadał swój własny regulamin, który ściśle określał wygląd, rozmiary, a nawet materiał wykonania nagrobków. Wszyscy zainteresowani pochówkiem musieli się do niego zastosować. Oczywiście takie działania zaowocowały, ponieważ Cmentarz Centralny Szczecin szybko stał się dumą miasta – wydawano przewodniki i wytyczano ścieżki spacerowe, które miały służyć turystom chcącym zobaczyć oryginalny kompleks.

Cmentarna brama główna została wzniesiona w stylu neoromańskim. Przylega do niej skrzydło wschodnie dedykowane dla administracji oraz zachodnie z zapleczem gospodarczym. Niestety, brama została dość poważnie uszkodzona podczas alianckiego nalotu na miasto w 1941 roku, jednak w 1959 roku przystąpiono do jej odbudowy. Kaplica Cmentarza Centralnego również inspirowana jest architekturą romańską. Została usytuowana na niewielkim wzniesieniu i otoczona zbiornikiem wodnym z fontanną przez co Cmentarz Centralny Szczecin jest miejscem wyjątkowym.

Trakt historyczny na Cmentarzu centralnym w Szczecinie

Bogata historia szczecińskiej nekropolii zachęciła do wytyczenia najbardziej interesujących miejsc i stworzenia traktu historycznego. Jego otwarcie przypadło na 2010 rok. Na szlaku znajduje się 21 stacji z dwujęzycznymi tablicami, dzięki którym zwiedzający mogą najważniejsze kwatery oraz nagrobki, a także poznać historię cmentarza. Na chwilę obecną na cmentarzu jest zachowanych ponad 120 zabytkowych nagrobków, które posiadają wartość historyczną. W większości znajdują się one na terenie tzw. Lapidarium, które zostało wydzielone na terenie cmentarza w 2007 roku i należą do niemieckich rodzin. Oprócz traktu historycznego, spacerowicze odwiedzający Cmentarz centralny Szczecin mają możliwość podziwiania ścieżki botanicznej. Przy alejkach znajdują się tabliczki, opisujące interesujące krzewy oraz drzewa, które porastają obszar nekropolii. Ciekawostką jest także fort ćwiczebny, którego pozostałości zachowały się na terenie cmentarza – niestety, jest to teren o sporym potencjale, jednak całkowicie niewykorzystany oraz zaniedbany i obecnie popada w ruinę.